Bronkoskopi (Hava Yolu Görüntüleme)

Hekimler vücut içini doğrudan görüntülemek için kullandıkları yönteme “Endoskopi” adını verirler. İçeriye görmek anlamına gelen bu yöntemler tanı koymada sık tercih edilir. Hava yoluna uygulananına ”Bronkoskopi” (hava yolu görüntüleme),mide için olana “Gastroskopi”, kalın barsak için olana “Kolonoskopi”… denilir.

Bronkoskopi kimlere yapılır? Niçin yapılır?

1-   Akciğer Lekeleri, Kistleri, Kitleleri, Kanserleri…

   Akciğer filminde (düz grafi, bilgisayarlı…) nedeni açıklanamayan bir görüntü olduğunda tanı koymak için örnek almak gerekir. Balgam çıkartan hastada önce balgam incelemesi kullanılabilir. Ancak çoğu zaman yeterli olmaz, bu durumda bronkoskopi ile hava yolu görüntülenir ve içindeki ince kanaldan sıvı kullanılarak sorunlu yer yıkanır, geri alınan sıvı (serum) incelenerek tanı konulur. Gözle şüpheli bir yer görünürse ince iğneler ya da maşalarla milimetrik doku parçaları alınır.

2-   Akciğer İnfeksiyonları

   Akciğerde infeksiyon (iltihap) olanlarda tedaviye yanıt yoksa ve yeterli balgam alınamıyorsa örnek almak için kullanılır. Tedaviye geç yanıt veren ya da tedaviye rağmen akciğer filmi düzelmeyen olgularda da yapılabilir.

3-   Akciğer Sönmesi ( Atelektazi)

   Bu sorunun nedeni bazen bir kitle, bazen yabancı cisim( kalem kapağı, boncuk), sert bir balgam tıkacıdır. Bronkoskopi hem tanıda kullanılır hem de özel uygulamalar ile tıkayıcı sorun bertaraf edilir.

4-   Kan Tükürme

   Öksürükle kan gelmesi, bronkoskopinin en çok kullanıldığı yerdir. Nereden kan geliyor? Miktarı nedir? Anlamak için kullanılır. Kanama alanı belirliyse bronkoskopi sırasında tedavide yapılabilir.

5-   Akciğer dokusu sertleşmesi:

Uç biyopsi ile akciğer dokusundan biyopsi alınır.

6-   Boğaza kaçan cisimler:

Kalem kapağı, türban iğnesi, balık kılçığı, taneli yiyecekler, silgi… hava yoluna kaçabilir. Bu özellikle küçük çocukta ölümle bile sonlanabilir. Tüm hava yolu değil de sadece bir kısım hava yolu tıkandı ise bronkoskopla çıkartılır.

Nasıl yapılır?

Bronkoskopi oturarak ya da yatarak yapılabilir. Burun ya da ağızdan uygulanabilir. Bronkoskopi için en uygunu 8 saat açlıktır. Tok karnına yapmak risklidir. Hasta işlem sırasında kusabilir. Boş midede kusma olasılığı çok düşüktür. Hastanın alması gereken ilaçlar varsa hekim onayı ile almalıdır.

Bronkoskopi öncesinde giriş yeri (ağız veya burun) spray ile uyuşturulur. Böylece aygıtın yaratacağı nahoş his ortada kalkar. Hastaya işlem yatarak yapılacaksa işlem sırasında rahatsız olmaması için yatıştırıcı yapılır. Bu hastayı 15-20 dakika uyutur. Narkoz değildir. Sadece hastayı hafif uyutan bir uygulamadır.

Bronkoskop 5-7 mm çapında bir aygıttır. İçinde 1-2 mm lik ışık, kamera ve işlem kanalları vardır. Elastiktir.

Hekim önce ses tellerine bakar ve sonra hava yoluna gider. Burada yeniden uyuşturma yapar ve işlemi sürdürür.

Ne kadar sürer?

Hazırlığı yaklaşık 10 dakikadır. Aygıt hastaya temas ettikten sonra sadece bakma işlemi 8-10 dakika sürer. Lavaj (sıvı ile örnek alma) ve biyopsi yapılacaksa bunun için ek olarak 10-15 dakika gerekir.

• Özetle teşhis için hazırlık dahil 30-40 dakika sürer.
• Tedavi yapılacaksa bu 50-60 dakikaya uzayabilir.
• Duruma göre değişse de bronkoskopi 30-40 dakikalık bir uygulamadır.

Yapılırken nelere hazır olmalı?

İyi bir hazırlık (premedikasyon) sorunları azaltır.

Ancak işlem başlarken hafif bulantı, öksürük olabilir. Bazı olgularda nefes darlığıda gelişir. Boğaza pirinç tanesi kaçmış gibi bir histir.

Bronkoskop hava yolunun ¼ ‘ü kadardır. Yani nefes darlığı sadece bir histir.

Gerçekte solunumu bozacak bir daralma olmamaktadır. İşlem sırasında, kalp ve oksijen sürekli takip edilir. Üstelik hastaya ek oksijende verilir. Ciddi nefes darlığı olan olgularda bronkoskopi kararı yapılan ön testlerle verilmelidir.

Bronkoskopi sonrasında ne olur?

Hasta işlem sonrası en az 30 dakika dinlendirilir.2 Saat daha yemek yememesi istenir. Yine 4 Saat süre ile araç kullanmamalıdır(rahatlatıcı ilaçların etkisi nedeni ile).Biyopsi alınan bazı olgularda ilk saatlerde balgamda hafif kan görülebilir.

Bronkoskopi öncesi hangi tetkikler yapılır?

İşlemden önce akciğer filmi, elektrokardiyografi, kanama pıhtılaşma testleri ve solunum testi yapılır. Elde yeni yapılmışları varsa gerekmeyebilir. Her hasta için ayrı yaklaşım yapılır.

Riskler nedir?

Bronkoskopide ciddi riskler (kanama, akciğer sönmesi) % 5’in altındadır. Bunların yaşamı tehdit etme riski ise binde oranlarla anlatılır.

Kanama:

İşlem öncesi kanama eğilimi olmayan hastada risk azdır. Olan kanama bronş duvarından sızıntı şeklindedir. Kendiliğinden işlem günü durur. İşlem sırasında yoğun kanama görülürse hekim gerekli durdurma işini yapar.

Akciğer sönmesi: Sık yapılmayan uç biyopsi işleminde oluşabilir. Bazı büyük tümörlerde de olabilir. Çok ender görülür. Hafifse hasta oksijenle en az 24 saat yatırılarak izlenir. Şiddetli ise göğüs tüpü takılır.